Het landgoed

In 1827 wordt Joannes Willem van Reenen eigenaar van Vegtlust, het huis dat nu tegenover Vrederijk aan de rivier de Vecht ligt. Hij breidt het huis met tuin uit door de aankoop van de tegenover het huis liggende buitenplaatsen Bijdorp, Geestevecht (of Schoonoord) en Langgewenst (of Vecht en Dijk) en de boerderij Almeer. Hierbij werden de huizen Geestevecht en Langgewenst evenals de boerderij Almeer afgebroken. Op het landgoed wordt door de heer Van Reenen opdracht gegeven een fraai park aan te leggen. Voor het onderhoud van het park waren in die tijd acht man personeel in dienst en een hoofdtuinbaas. Hij en zijn vrouw lieten een grafkelder op het terrein bouwen, waarin zij beiden werden bijgezet. Het huis Vegtlust en het park worden na de Tweede Wereldoorlog gesplitst. Er ontstaan plannen voor het park, maar het duurt tot in de 21e eeuw totdat deze plannen uitmonden in de stichting van het Landgoed Vrederijk.

Het park, dat oorspronkelijk bij Vechtlust behoorde, betrof een perceel van bijna 23 hectare. Bij de ontwikkeling van de plannen is besloten het perceel uit te breiden. Dit was nodig om te voldoen aan de Landgoedregeling, waarbij de eigenaar de opdracht kreeg om land nieuw te ontwikkelen tot natuur en zo toe te voegen aan het bestaande natuurschoon in Nederland. Daarom is het landgoed uitgebreid met een grondstuk van 13,5 hectare dat in gebruik was als landbouwgrond, waaronder maïsland, dat lag in geklemd tussen het park en de Loosdrechtse Plassen. Ecologisch gezien een belangrijke verbetering van de natuurwaarden in de onmiddellijke nabijheid van een groot waterwingebied (de Stille Plas). Nieuwe eilanden, grote waterpartijen en nieuwe zichtassen zijn toegevoegd aan het bestaande bos. In het verlengde van buitenplaats Bijdorp is ook een zichtas opgenomen. Het ontwerp van het hoofdhuis van architect Winy Maas (MVRDV) is modern. Desondanks is er een verwijzing naar het verleden in te zien; als je tussen je oogharen naar het gebouw kijkt zie je de contour van een historische buitenplaats; een statig volume met een kap, waarbij de begane grond wat verhoogd ligt ten opzichte van het maaiveld, waardoor een prachtig zicht op het omliggende park ontstaat.

De oranjerie is tot 1959 op kadastrale kaarten terug te vinden, maar is in de periode daarna afgebroken. De heer van der Meer heeft de overtuin en bijbehorende gronden na verkoop van Vegtlust, koetshuis, theehuis en biljartkamer, niet actief  beheerd. In 1960 heeft hij de gronden nog aangeboden aan de Gemeente, maar die heeft afgezien van aanschaf van de gronden. Wat resteerde was een landgoed zonder hoofdhuis met in totaal 23 Ha grond, waarvan 1,5 ha kwekerij, 4,4 ha weiland in agrarisch gebruik en circa 17 ha bos. Na het overlijden van de heer van der Meer, zijn de gronden in handen gekomen van zijn vrouw en kinderen, die het in de resterende 30 jaren in de 21e eeuw niet eens konden worden over de bestemming en gebruik. Het oude park, de sloten en de bijbehorende gronden zijn in die tijd zeer verwaarloosd. Uiteindelijk besloot de familie de grond te verkopen en kwam in contact met de huisige eigenaren, die het geheel aankochten met het idee een nieuwe landgoed te ontwikkelen. Door aankoop van aangrenzende percelen agrarische grond van de heer van Engen, voldeed het landgoed aan de regeling voor is het landgoed inmiddels uitgebreid tot een totaal van circa 35 ha.

• Het creëren van een natuurlijke overgang en verbinding van de Loenderveense plassen naar de Vecht als onderdeel van de zone van het Amsterdam Rijnkanaal naar de Vechtplassen.
• Het amoveren van de buxuskwekerij met bijbehorende kassen en vervangen door tuin, park en facilitaire ruimte
• Het omvormen van de achterliggende agrarische gronden (13,5ha) tot natuur met:
  o Voldoende visuele afscherming voor de Bloklaan
  o Versterking ven de natuurlijke overgang van oeverwal naar Vechtplassen
  o Natuur gericht op nat soortenrijk grasland in combinatie met weidevogelbeheer
• Het oprichten van een buitenhuis op de aanwezige verhoging in het weiland in de voormalige zichtlijn.
• Het openstellen van de voormalig agrarische gronden en het boscomplex van het landgoed voor publiek rekening houdend met het natuurlijke beheer en het privégebruik.
• Het natuur- en parkbeheer van de bossen, kruidenrijke graslanden, watergrangen en partijen.

Winy Maas ontwierp het huis als een eigentijdse variant van een Vechtse Buitenplaats, met het volume en het silhouet van een 17e eeuws landhuis. De relatie met de omgeving wordt in het huis geënsceneerd, de wijze waarop is afhankelijk van de verschillende condities van licht, zicht en kleur die het huis omringen. Het huis werd ver naar achteren geplaatst op de rand van de oeverwal van de Vecht. In de bestaande bosgebieden werden in relatie tot het huis diagonale zichtassen aangebracht. Voor het huis werd een nieuwe toegangslaan ontworpen. De vijver werd bij gevormd en het grote gazon in reliëf gemaakt. Achter het huis werd 13 ha met maisakker omgevormd tot nieuwe natuur. De akker werd vergraven in water met legakkers/ landtongen. Zo ontstond een natuurlijke aansluiting tussen het waterrijke gebied van de Loosdrechtse plassen en de meer bosrijke omgeving van de Vechtse landgoederen. Het plan wed besproken met de Monumentencommissie, het Waterschap, de Vechtplassen Commissie en de Provincie Utrecht en uiteindelijk goedgekeurd door de Gemeente Loenen aan de Vecht.

Deze nieuwe natuur sluit bijzonder mooi aan op de natuurgronden van de Waterleidingmaatschappij. Dit gedeelte wordt een natuurreservaat dat aansluit op de reservaatterreinen van de Waterleidingmaatschappij. Door de bijzondere gradiëntsituaties is de overgangszone tussen het laagveengebied en de Utrechtse Heuvelrug ecologisch waardevol. Door de aanvoer van schoon kwelwater vanaf de Heuvelrug kunnen bijzondere water en –moerasvegetaties hier tot ontwikkeling komen. Met name het voorkomen van trilvenen geeft het Vechtplassengebied een bijzondere waarde. De ontwikkeling van de natuur op Landgoed Vrederijk betekent een uitbreiding van het oppervlaktewater in deze omgeving in de vorm van de plassen in het natuurgebied van het landgoed. De plassen leiden voor de waterhuishouding in de omgeving tot een versterking van het duurzame waterbeheer en van de waterkwaliteit, en een vergroting van de aquatisch ecologische en ornithologische potenties.

Deze nieuwe natuur sluit bijzonder mooi aan op de natuurgronden van de Waterleidingmaatschappij. Dit gedeelte wordt een natuurreservaat dat aansluit op de reservaatterreinen van de Waterleidingmaatschappij. Door de bijzondere gradiëntsituaties is de overgangszone tussen het laagveengebied en de Utrechtse Heuvelrug ecologisch waardevol. Door de aanvoer van schoon kwelwater vanaf de Heuvelrug kunnen bijzondere water en –moerasvegetaties hier tot ontwikkeling komen. Met name het voorkomen van trilvenen geeft het Vechtplassengebied een bijzondere waarde. De ontwikkeling van de natuur op Landgoed Vrederijk betekent een uitbreiding van het oppervlaktewater in deze omgeving in de vorm van de plassen in het natuurgebied van het landgoed. De plassen leiden voor de waterhuishouding in de omgeving tot een versterking van het duurzame waterbeheer en van de waterkwaliteit, en een vergroting van de aquatisch ecologische en ornithologische potenties.

Het beeld Mercurius is bij één van de erven van mevrouw Sondaar gebleven. Er is wel een poging ondernomen om het beeld terug te halen naar Vrederijk, maar restauratie was bijna niet mogelijk en de erfgenaam had weinig animo om te helpen het beeld weer op de originele plaats terug te brengen. Maar het Landgoed heeft inmiddels wel een nieuw Mercuriusbeeld op een sokkel. Het is ditmaal niet van hout maar van lood. Zo heeft Mercurius, de Romeinse god van de handel, na ruim 65 jaar weer zijn plaats aan het begin van het park ingenomen.

Daarom is in 2018 de schaapskudde opnieuw opgebouwd en is gekozen voor het Drents Heideschaap, het oudste schapenras van het vaste land van West-Europa. Vanaf ongeveer 4000 v. Chr. komt het in Drenthe voor; waarschijnlijk met de emigranten meegekomen vanuit Frankrijk. Het Drents Heideschaap is hiermee het laatste overblijfsel van een schapenhouderij zoals deze hier zo’n 6000 jaar geleden al plaatsvond. In vorige eeuwen hebben heideschapen een belangrijke bijdrage geleverd aan de verbetering van de landbouwgronden. Overdag zwierf de kudde onder leiding van de herder en zijn honden over de hei. ‘s Nachts werden de schapen in de schaapskooi opgesloten. De in de kooi verzamelde mest werd vermengd met heideplaggen en hiermee het es(akkerland) bemest. Zonder schapenmest was akkerbouw in die tijd praktisch onmogelijk. Toen de kunstmest zijn intrede deed, werd schapenmest overbodig. Uitsterven van beide rassen leek welhaast onontkoombaar.

Maar gelukkig is het ras behouden. Het voornaamste doel is het stimuleren van de fokkerij van het oude type Drents Heideschaap. Verschillende kuddes zijn eigendom van natuurbeheerders. De eerste taak van de schapen is dan het terrein te helpen beheren, dat wil zeggen overtollige grassen, struiken en boomopslag weg te grazen. Het weinig voorkomende oude type Drents Heideschaap heeft een ranke en lange bouw, zodat ze zich gemakkelijk kan bewegen in minder toegankelijke natuurterreinen. Het Drents Heideschaap is een vrij klein schaap dat nog dicht bij de natuur staat. Het heeft weinig zorg nodig en kent een hoge mate van zelfredzaamheid. Met haar vaste verzorger bouwt het doorgaans een vertrouwelijke band op. Het aantal Drents Heideschapen in Nederland is moeilijk te schatten. Zeker is het dat dit ras tot een der zeldzaamste rassen van Nederland behoort. Er zijn anno 2012 ongeveer 3700 geregistreerde volwassen Drents Heideschaap ooien en 220 goedgekeurde fokrammen. De kudde op Landgoed Vrederijk varieert in omvang van circa 15 tot 45 schapen.

In het begin van de 20e eeuw was de Engelse bij nagenoeg uitgestorven door toedoen van de tracheeënmijt. Toentertijd besefte niemand de oorzaak van het sterven van de bijen, die ook op het klooster bijna alle volken getroffen had. De enige volken die overleefden hadden óf een vreemde koningin óf waren hiervan afstammelingen. Onder de overlevenden viel één volk op, het had een Italiaanse koningin welke door zwarte darren bevrucht was. Dit volk viel op door haar resistentie en haaldrift. Hetgeen hieruit ontstond werd later de buckfastbij genoemd. Bijna iedere imker kent wel ongeveer het verhaal van Broeder Adam, de Engelse monnik uit Buckfastshire, die vanaf 1919 bezig is geweest zijn bijen op goede eigenschappen te selecteren en die als koninginnenkweker over bijna heel de wereld naam heeft gemaakt. Hij kruiste zijn moeren met vooral ook uitheems materiaal waarvoor hij verre reizen maakte. Hij selecteerde zijn volken op zachtaardigheid, op géén of geringe zwermdrift, op ziektebestendigheid, op productiviteit als ook op een rustige raatzit. En het is hem ten volle gelukt. Buckfastimkers door heel Europa en Amerika werken nog steeds met veel plezier met deze bijzonder zachtaardige bij. De erfenis van een eenvoudig man die op latere leeftijd eredoctoraten verwierf. Het landgoed overweegt om het aantal kasten uit te breiden en de honing lokaal te verwerken in Restaurant ‘t Amsterdammertje en/of lokaal te verkopen.