Ethiopië
Van plant tot kopje koffie
Bijna iedereen in de wereld drinkt koffie. Maar weinigen realiseren zich wat er voor nodig is om een goed kopje koffie te maken. En wie in de wereld daar duurzaam van kan leven. Wij verdiepten ons hierin en stelden ons tot doel in deze keten met oorsprong Ethiopië iets te verbeteren.
2015: Start Fair Chain Ethiopische koffie
Van koffieplant tot kopje koffie. Een reeks van stappen, die duurzaam en financieel verantwoord kan worden ingericht, mits iedereen in de keten de kennis en kunde heeft en goed met elkaar samen werkt. Dat was onze missie en visie bij de start van onze activiteiten in 2015.
Ethiopië heeft een lange historie van koffieplantages, waar de koffieplanten door boeren met kleine stukjes grond zonder moderne werktuigen worden bewerkt en jaarlijks worden geoogst. Van daaruit ging het vaak via tussenhandelaren zo snel mogelijk als groene bonen in bulk naar het Westen, waar de bonen werden gebrand en verkocht aan de consument. Niet duurzaam en met weinig oog voor de boeren en hun land. Maar ook zonder gebruik te maken van de mogelijkheden om in het land van oorsprong de koffieproductie te verbeteren en de bewerking van de bonen inclusief het branden en verpakken te laten plaatsvinden.
Stap 1 in de keten: Een eigen koffiebranderij
De eerste stap in verbetering van de keten was de start van een koffiebranderij in het land zelf. In 2015 hebben we samen met Ahadu Woubshet, Ethiopiër en woonachtig in Addis Ababa en enkele andere Nederlandse initiatiefnemers, een eigen koffiebranderij opgezet. In een kleine opslagplaats startten we onze eerste industriële koffiebranderij naar Westerse kwaliteitsnormen. Sindsdien heeft onze Probat brander met een capaciteit van 500kg/uur (aka Mr. Probat) vele duizenden kilo’s koffie geproduceerd, zowel voor de Ethiopische als voor de exportmarkt. En de mensen in Ethiopië leerden steeds beter te roasten en steeds beter de kwaliteitsnormen te hanteren, die wij in het Westen gewend zijn. Ook leerden we hoe we de tijd tussen het roasten, het verpakken, het vervoeren en het verkopen zo kort mogelijk te houden. Immers, groene bonen zijn prima een jaar te bewaren, maar wanneer koffiebonen zijn gebrand, kunnen ze het beste binnen 3 maanden worden gebruikt, want daarna neemt het aroma langzaam af.
Stap 1 in de keten verder ontwikkeld
In 2019 werd de branderij te klein. De Locatie was klein en lag midden in een woonwijk en veroorzaakte geluid- en stankoverlast. Ook de machine zelf was toe aan vervanging, de vooruitzichten waren goed en een grotere brander met meer capaciteit zou de impact van de branderij kunnen vergroten, zowel in Ethiopië als daarbuiten.
We kochten in de buitenwijken van Addis Abeba een braak stuk grond en bouwden een nieuwe hal rekening houdend met de internationale standaarden van hygiëne, geconditinoeerde opslag van groene bonen en de mogelijkheid van blenden van diverse koffieboonsoorten.
We plaatsten naast de oude Probat een refurbished Probat met xx zoveel capaciteit, die de mogelijkheid bood om ook grotere hoeveelheden gebrande bonen in de verpakking van de uiteindelijke afnemer internationaal te verkopen.
Stap 2 in de keten: Koffieboerderij Tega & Tula
Oorsprong “Tega & Tula Farm”
De farm is circa 400 Ha groot, ligt op een hoogte van circa 1900 meter boven zeeniveau en is in 1998 ontwikkeld tot koffieplantage met een zeer hoge kwaliteit bonen. De Ethiopische overheid was vooruitziend toentertijd, omdat zij aantasting van de oerwoud status van de plantages verbood: slechts onder de parasol van de hoge, oeroude bomen mochten de koffieplantjes worden gepoot. Nu nog kun je vanuit de lucht geen verschil zien tussen de plantage en het naast gelegen oerwoud. De farm ligt in de Kaffa Provincie van de Staat (Kilil) “Zuidelijke Naties”, meer in het bijzonder in het District Bonga, dat wordt beschouwd als de geboortegrond van koffie. Hier zijn de eerste wilde koffiestruiken in het oerwoud gevonden en wordt tot op de dag van vandaag door de lokale bevolking geoogst van deze oerwoudsoort. Natuurlijk vertellen wij aan wie het ook maar wil horen, dat de oermoederstruik op onze farm staat.
Stap 2 in de keten: Koffieboerderij Tega & Tula
De Tega& Tula farm- produceert eerste klas, biologisch geteelde Arabica van de Limu variëteit. Echter, de vorige eigenaar had de middelen niet om veel plantage medewerkers te huren, laat staan dure equipment en het kappen, schoonmaken en beplanten moest allemaal handmatig gebeuren gegeven het onbegaanbare geaccidenteerde terrein. Na 12 jaar hard werken verloor hij zijn belangstelling, stopte met investeren, verwaarloosde het onderhoud door met name de uitgegroeide struiken niet meer terug te zetten of te herplanten en zette intussen de Farm te koop. Na een lange tijd te koop te hebben gestaan, besluiten wij, samen met een Ethiopische ondernemer de Farm in 2015 te kopen en begint het avontuur met een ambitieus programma van vernieuwing, herstel en uitbreiding onder een strikte duurzame en social impact agenda.
2015 – 2020: Vervolgstappen op en rond “Tega & Tula”
- In 2015 startten we een ambitieus programma om de boerderij te herontwikkelen en te verduurzamen:
- Het aantal vaste medewerkers werd verdubbeld en hun loon aanzienlijk verhoogd
• Het aantal dagloners en hun dagloon ging fors omhoog
• We namen goed opgeleide agronomen, kwaliteit-controleurs en voorlieden in dienst.
• We startten met het terugzetten van de uitgegroeide opstand ( zo’n 13 jaar na het planten) na jaren van verwaarlozing. In 2 jaar tijd werden 500.00 koffiestruiken teruggezet ( “stumped”) met een ingecalculeerde forse terugval van de oogst
• We plantten meer dan 700.000 nieuwe plantjes ter vervanging van verdwenen struiken of ter invulling van nog open stukken in het bos.
• We bouwden in 2018 een voorziening met 20 leefruimtes , wc’s, douches en een gemeenschapsruimte. - Er zijn nieuwe waterputten geslagen en er is nu vers water voor iedereen op de Farm;
2020 – 2025: Vervolgstappen op en rond “Tega & Tula”
• Naast een langverwachte aansluiting op het elektriciteitsnet hebben we 3 back -up dieselgeneratoren gekocht om op elk kritisch moment stroom te hebben;
• We hebben een nieuwe vrachtauto, een nieuwe pick-up en trekker geïmporteerd naast kleinere hulpmiddelen zoals kettingzagen, en pikhouwelen, machetes etc;
• In het midden van het kamp is een gemeenschapsruimte gebouwd in traditionele Ethiopische bouwstijl bedoeld voor “townhall meetings” vergaderingen met de Oudsten van de dorpen trainingen voor kleine boeren en bezoekers
• We betaalden een eerlijke prijs aan alle boeren, als stukloon en dagloon.
Tega & Tula 100% Arabica koffiebonen 1kg
Social Impact voor de boeren rondom “Tega & Tula Farm”
Vanaf de eerste dag realiseerden we ons als nieuwe eigenaren dat we iets moesten doen voor de kleine koffieboeren rondom de Farm, anders dan het verhogen van hun stukloon en dat van hun familie als dagloners op de Farm. Dit was immers een belangrijk onderdeel van de doelstellingen passend bij het motto “Maatschappelijk Verantwoordwoord Ondernemen” van de eigenaren. Daarom startten we enkele jaren later met:
• Een programma om Outgrowers te trainen om hun eigen farm beter te beheren (de gemiddelde grootte van een boerenbedrijf in Ethiopië is 0.5 ha) door ze te leren hoe de koffieplanten terug te zetten, te snoeien, onkruid te bestrijden, hoe en wanneer te oogsten. en door ze materiaal te geven om het land te bewerken
• Vervolgens hebben we ze uitgenodigd om hun oogst aan ons te verkopen. Om het ook voor hen aantrekkelijk te maken, bieden we een prijs, die 20% boven de dagprijs van de markt ligt
• Tevens bieden wij hen gratis gebruik van een tweede washingstation, dat we voor hen gebouwd hebben, droogbedden en opslag in een nieuwe voorraadschuur.
• Bij de inname van de koffiebessen zijn onze kwaliteitscontroles streng dat in een paar jaar tijd een zeer positief effect gehad op de kwaliteit en de kwantiteit van de door de outgrowers aangeleverde bessen. De aankooppremie, de premie voor betere kwaliteit ( cupping scores van 82 naar 86) en de grotere oogsten hebben ervoor gezorgd, dat het outgrowers-inkomen uit koffie met circa 40 % is gestegen en brengt hen overall dicht bij een “living income”.
Social Impact voor de boeren rondom “Tega & Tula Farm”
- Neveneffect voor de Farm is permanent meer en hoogwaardiger werkgelegenheid.
- Social impact voor de dorpsgemeenschap rondom “Tega & Tula Farm”
- Als meest recente stap hebben de eigenaren van Tega & Tula Farm in Tega in eigen regie en geheel voor onze rekening een nieuwe dorpsschool gebouwd met 4 klaslokalen en faciliteiten, die de kinderen van de dorpelingen- onze dagloners en outgrowers – een volledig lagere school programma biedt.